Pomoc obrońcy z urzędu oskarżonemu, z uwzględnieniem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2015 r. Obrońca z urzędu musi być przyznany w następujących sytuacjach:
- kiedy podejrzany, który nie ma obrońcy z wyboru, żąda, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu i jednocześnie w sposób należyty wykazuje, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny;
- kiedy oskarżony:
- nie ukończył 18 lat,
- jest głuchy, niemy lub niewidomy,
- gdy w stosunku do oskarżonego zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona,
- gdy w stosunku do oskarżonego zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny
- gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na inne okoliczności utrudniające obronę;
- w postępowaniu przed sądem okręgowym, jeżeli oskarżonemu zarzucono zbrodnię;
- oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, a złożył wniosek o przyznanie mu obrońcy z urzędu.
We wskazanych sytuacjach prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy sądu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza podejrzanemu lub oskarżonemu obrońcę z urzędu. Na uzasadniony wniosek oskarżonego lub jego obrońcy prezes lub referendarz sądowy sądu właściwego do rozpoznania sprawy może wyznaczyć nowego obrońcę w miejsce dotychczasowego.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 816) we wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu oskarżony może wskazać, czy żąda wyznaczenia adwokata czy radcy prawnego. Jednakże prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy przy wyznaczaniu obrońcy z urzędu nie jest związany żądaniem oskarżonego.
Prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy po wyznaczeniu obrońcy z urzędu podaje oskarżonemu następujące informacje umożliwiające kontakt z adwokatem lub radcą prawnym:
- imię i nazwisko;
- adres do doręczeń;
- numer telefonu;
- numer telefaksu lub adres poczty elektronicznej.
Prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy po wyznaczeniu obrońcy z urzędu podaje adwokatowi lub radcy prawnemu:
- imię i nazwisko oskarżonego;
- sygnaturę sprawy;
- informację, czy oskarżony jest pozbawiony wolności, a w przypadku stosowania wobec niego tymczasowego aresztowania - także nazwę organu, do którego dyspozycji pozostaje;
- dane umożliwiające kontakt z oskarżonym, takie jak: jego adres zamieszkania lub pobytu, adres do doręczeń, numer telefonu, numer telefaksu lub adres poczty elektronicznej.
Informacje, o których mowa powyżej, podaje się oskarżonemu i wyznaczonemu obrońcy z urzędu jednocześnie z powiadomieniem o treści postanowienia albo zarządzenia o wyznaczeniu obrońcy z urzędu.
Jeżeli podejrzany, który złożył wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu, nie wykazał w sposób należyty, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, prezes sądu lub referendarz sądowy niezwłocznie wyznacza mu odpowiedni termin na uzupełnienie wniosku.
Jeżeli okoliczności wskazują na konieczność natychmiastowego podjęcia obrony, wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy rozpoznaje w pierwszej kolejności.