Sąd Okręgowy w Łomży

Zasady zwalniania stron od ponoszenia kosztów sądowych

Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym

Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym reguluje ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. (jedn. tekst z 2010 r. Dz. U. Nr 90, poz. 594 ze zm.) – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w artykułach od 94 do 118.

Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wniosek należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania. Sąd przesyła niezwłocznie ten wniosek właściwemu sądowi.

Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów, które w miarę możliwości powinny być potwierdzone odpowiednimi dokumentami (np. odcinkiem renty, zaświadczeniem o zarobkach, wypełnionym drukiem PIT itp). Oświadczenie to sporządza się według ustalonego wzoru, którego treść podajemy poniżej:

Wzór oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym
Złożenie wniosku jest wolne od opłaty sądowej i może obejmować część lub całość kosztów sądowych.

W razie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strona postępowania nie może ponownie domagać się zwolnienia, powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu. Na odrzucenie wniosku nie przysługuje zażalenie.

Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu stronie przeciwnej.

Na postanowienie odmawiające zwolnienia od kosztów sądowych przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 pkt 2 kpc). Zażalenie należy wnieść w terminie tygodnia od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia o odmowie do sądu, który wydał to postanowienie. Sąd ten (jeżeli nie uwzględni zażalenia, a zażalenie nie ma braków formalnych) przekaże zażalenie wraz z aktami sprawy sądowi drugiej instancji do rozpoznania.

W formularzu powyższego oświadczenia powinny być wypełnione wszystkie rubryki, a w przypadku gdy wnioskodawcy nie dotyczy treść danego pola, należy nanieść stosowną wzmiankę lub przekreślić rubrykę. Ponadto przed uzupełnieniem powyższego oświadczenia prosimy koniecznie zapoznać się z pouczeniem na początku formularza. Wniosek jak i formularz urzędowy muszą być własnoręcznie podpisane przez wnioskodawcę.

 

Z mocy prawa nie pobiera się opłat od wniosku:

  1. o zabezpieczenie roszczenia, zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowanie;
  2. o przyjęcie oświadczenia o uznaniu dziecka, o nadanie dziecku nazwiska, o przysposobienie dziecka, o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką;
  3. o przesłuchanie świadka testamentu ustnego, o otwarcie i ogłoszenie testamentu oraz o zwolnienie z obowiązków wykonawcy testamentu;
  4. będącego podstawą wszczęcia przez sąd postępowania z urzędu, a także od pism składanych sądowi opiekuńczemu w wykonaniu obowiązku wynikającego z ustawy albo nałożonego przez ten sąd;
  5. o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt.

Skarga na orzeczenie referendarza sądowego o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych, zażalenie na postanowienie sądu odmawiające zwolnienia lub cofające zwolnienie od kosztów sądowych oraz zażalenie dotyczące wyłącznie wysokości opłaty albo wysokości wydatków są wolne od opłat sądowych.

Nie pobiera się opłat od wniosku, zażalenia i apelacji nieletniego w postępowaniu w sprawach nieletnich.
Nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych:

  1. strona dochodząca ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa oraz roszczeń z tym związanych;
  2. strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów;
  3. strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone;
  4. pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i 36;
  5. kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy dla danej sprawy;
  6. prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka;
  7. powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących ochrony zbiorowych interesów konsumentów;
  8. inspektor pracy oraz związki zawodowe w sprawach z zakresu prawa pracy;
  9. strona w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego;
  10. strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd - w zakresie przyznanego jej zwolnienia;
  11. powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących ochrony indywidualnych interesów konsumenta;
  12. strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, o których mowa w dziale V ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947).

W toku postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy o roszczenia pracownika wydatki obciążające pracownika ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Sąd pracy w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113, z tym że obciążenie pracownika tymi wydatkami może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych.
W toku postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi Skarb Państwa.

Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w całości. 

UWAGA: Wówczas strona jest obowiązana uiścić opłatę podstawową w wysokości 30 zł od wszystkich pism podlegających opłacie (np. pozwu, zażalenia, apelacji), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów. Wówczas strona uiszcza taką opłatę, jaką określił Sąd. 
Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. 
Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania. Sąd przesyła niezwłocznie ten wniosek właściwemu sądowi.
Osoba fizyczna ubiegająca się o zwolnienie od kosztów sądowych musi złożyć oświadczenie, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Oświadczenie to musi być złożone na odpowiednim formularzu, którego wzór można pobrać w dziale Wzory i formularze. 

Nie ma obowiązku składania dowodów na okoliczności zawarte w oświadczeniu, jednakże niewątpliwie złożenie dokumentów zwłaszcza potwierdzających wysokość dochodów ułatwi Sądowi ocenę możliwości finansowych strony. Należy dokładnie wypełniać formularz oświadczenia, gdyż wówczas Sąd będzie miał pełny obraz sytuacji majątkowej ubiegającego się o zwolnienie. 

Sąd może odebrać od osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych przyrzeczenie o treści: "Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożone przeze mnie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest prawdziwe i rzetelne". 
Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.
Organizacjom społecznym, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych w ich własnych sprawach prowadzonych w związku z działalnością społeczną, naukową, oświatową, kulturalną, dobroczynną, samopomocową, w zakresie ochrony konsumenta, ochrony środowiska i opieki społecznej.
Jeśli Sąd odmówi zwolnienia od kosztów lub zwolni- w ocenie strony- w zbyt małej części można wnieść w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia z uzasadnieniem zażalenie do sądu wyższej instancji nad tym, który wydał postanowienie za pośrednictwem tegoż sądu- o sposobie i terminie wniesienia zażalenia Sąd poucza stronę doręczając jej odpis postanowienia. 

UWAGA:
MIMO ZWOLNIENIA OD KOSZTÓW SĄDOWYCH STRONA, KTÓRA PRZEGRAŁA SPRAWĘ, MA OBOWIĄZEK ZWRÓCIĆ STRONIE PRZECIWNEJ MIĘDZY INNYMI KOSZTY ZASTĘPSTWA PROCESOWEGO (WYNAGRODZENIE ADWOKATA LUB RADCY PRAWNEGO)

Po prawomocnym zakończeniu sprawy można ubiegać się u prezesa sądu umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty należności Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowaniu cywilnym, jeżeli natychmiastowe ich ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.

Podmiot udostępniający: Sąd Okręgowy w Łomży
Wytwarzający informację: Janusz Brzóska dnia: 2012-05-17 12:07
Upublicznienie: Janusz Brzóska dnia: 2012-05-17 12:10:33
Ostatnia edycja: Janusz Brzóska dnia: 2023-09-20 11:30:20

Sąd Okręgowy w Łomży
ul. Dworna 16, 18-400 Łomża
tel: 86 216 62 81 do 84
e-mail: sokregowy@lomza.so.gov.pl
NIP: 718-10-22-114

Jak dojechać

Deklaracja dostępności