Sąd Okręgowy w Łomży

Wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 30 kwietnia 2009 r.

1. Zakres obowiązków wręczanych pracownikowi w trakcie trwania stosunku pracy nie może być sprzeczny z rodzajem pracy określonej przez stanowisko i funkcję.
2. Przepis art. 6 k.c. ustalający regułę rozkładu ciężaru dowodu ma znaczenie wówczas, gdy istotne fakty nie zostaną udowodnione. Konsekwencje procesowe wtedy ponosi strona, na której dowód spoczywał. Jeżeli istotne fakty zostaną ustalone, to podlegają ocenie Sądu przez pryzmat przepisów prawa materialnego, niezależnie, która ze stron dostarczyła w sprawie dowodów.
3. Błąd co do pobudki pozbawiony jest doniosłości prawnej.
4. Wniosek pracownika skierowany do pracodawcy o rozwiązanie umowy w trybie porozumienia stron stanowi ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., do której przyjęcia pracodawca nie jest zobligowany żadnymi przepisami. Brak zgody pracodawcy na umowne rozwiązanie stosunku pracy nie może stanowić zarzutu naruszenia przez pracodawcę praw pracownika, tym bardziej gdy nastąpiło z usprawiedliwionych przyczyn.
5. Skoro rozwiązanie umowy o pracę na podstawie porozumienia stron zawartego z inicjatywy pracodawcy podlega ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2003 Nr 90, poz. 844 ze zm.), to tym bardziej należy ją stosować do wypowiedzenia zmieniającego. Nie jest rozszerzającą wykładnią stosowanie art. 42 § 1 k.p. do powołanej ustawy.

Przewodniczący : SSO Marek Szymanowski ( spr.)
Sędziowie : SSO Sławomir Bagiński
SSR Jolanta Pardo ( del.)

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2009 r. w Ł. na rozprawie sprawy z powództwa przeciwko Bankowi z siedzibą K. o zapłatę na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. z dnia 30 stycznia 2009 roku, sygn. akt IV P 71/08 apelację oddala i odstępuje od obciążania powoda kosztami postępowania za drugą instancję.

Z uzasadnienia
Powód w pozwie wniesionym w dniu 11 kwietnia 2008 r. przeciwko Bankowi z siedzibą w K. zażądał zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty: 11.700 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 sierpnia 2007 r. do dnia zapłaty - tytułem odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, kwoty 33.150 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 sierpnia 2007 r. do dnia zapłaty - tytułem świadczenia odszkodowawczego oraz zasądzenia kosztów procesu.
Pozwany Bank z siedzibą w K. w odpowiedzi na pozew nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości i zasądzenie kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2009 r. (sygn. akt IV P 71/08) Sąd Rejonowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. oddalił powództwo; zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz odstąpił od obciążania powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

U podstaw wskazanego wyżej wyroku legły następujące ustalenia i wywód Sądu Rejonowego:
Powód był zatrudniony od 15 lipca 1996 r. do 30 czerwca 2000 r. w Banku Centralnym Biurze Maklerskim, od 1 lipca 2000 r. do 20 czerwca 2002 r. w Domu Maklerskim w Banku Punkcie Obsługi Klienta., od 2 lipca 2007 r. do 31 marca 2006 r. w Banku Biurze Maklerskim Punkcie Obsługi Klienta. i od 1 kwietnia 2006 r. do 31 października 2006 r. w Punkcie Przyjmowania Zleceń.
W Banku w Biurze Maklerskim Punkcie Obsługi Klienta był zatrudniony na stanowisku kierownika POK - starszego menedżera. Oprócz niego w jednostce tej był zatrudniony jeszcze jeden pracownik. W związku z trwającą reorganizacją Banku zdecydowano o zmianie Punktów Obsługi Klienta podporządkowane organizacyjnie Biuru Maklerskiemu w Punkty Przyjmowania Zleceń podporządkowane Oddziałom Banku. Celem reorganizacji była kompleksowa obsługa klienta przez jednego doradcę w zakresie posiadanych przez klienta rachunków inwestycyjnych, brokerskich oraz sprzedaży produktów bankowych. Dotychczas bowiem pracownicy POK informowali jedynie o produktach bankowych, zaś ich sprzedaż była dokonywana przez doradcę bankowego. Pracownicy POK-ów o planowanych w zmianach byli na bieżąco informowani. W informacji zawarte były dane, iż ich miejsca pracy będą utrzymane, zmieni się przyporządkowanie organizacyjne, stanowisko i zakres zadań. Plany reorganizacyjne były również znane powodowi. Powód był kierownikiem Biura i nie tylko o zmianach rozmawiał z dyrektorem Oddziału., ale też uczestniczył w naradzie zorganizowanej specjalnie w celu zapoznania kierowników i dyrektorów z istotą reorganizacji. Nikt nie ukrywał, że zakres obowiązków pracowników dotychczasowych POK-ów zostanie zmieniony przez dodanie nowych czynności bankowych. Regulaminem organizacyjnym Banku wprowadzonym zarządzeniem nr 2/2006 z dnia 20 kwietnia 2006 r. Punkt Obsługi Klienta Biura Maklerskiego został przekształcony w Punkt Przyjmowania Zleceń i włączony w struktury organizacyjne Oddziału Banku.
W dniu 3 kwietnia 2006 r. powód po kilkudniowym zastanowieniu podpisał przedstawione przez pracodawcę porozumienie w sprawie zmiany warunków umowy o pracę. Zgodził się tym samym na zaproponowane od dnia 1 kwietnia 2006 r. stanowisko eksperta, funkcję specjalisty ds. produktów inwestycyjnych w Oddziale z pozostawieniem pozostałych warunków umowy o pracę. W porozumieniu był zapis, że nowy zakres czynności ustali dyrektor Oddziału.
Powód otrzymał od dyrektora Oddziału polecenie zapoznania się z procedurami sprzedaży produktów bankowych, przyuczania się do nowych czynności przez obserwację i pomoc doświadczonych doradców bankowych. Wówczas otrzymywał już cele operacyjne związane z realizacją sprzedaży produktów bankowych nie będących produktami inwestycyjnymi. Nowy zakres czynności Powód przygotowywał ówczesny koordynator doradców klienta, który informował powoda o nowych zdaniach jego dotyczących.
W dniu 20 czerwca 2006 r. powód otrzymał na piśmie nowy zakres obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku eksperta-specjalisty ds. produktów inwestycyjnych. W dniu 23 czerwca 2006 r. powód złożył oświadczenie, iż odmawia przyjęcia tegoż zakresu obowiązków oraz zwrócił się do pracodawcy o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z dniem 30 czerwca 2006 r. na warunkach zawartych w Porozumieniu z 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad rozwiązywania z pracownikami banku stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracodawca na powyższe nie wyraził zgody. W dniu 28 sierpnia 2008 r. dyrektor oddziału wydał powodowi polecenie służbowe wykonywania pełnego zakresu obowiązków. Powód pisemnie oświadczył dyrektorowi, iż przy podpisywaniu porozumienia zmieniającego warunki pracy i płacy został wprowadzony w błąd co do nowego zakresu czynności. Po ponownej prośbie powoda o rozwiązanie stosunku pracy pracodawca zgodził się na rozwiązanie go z porozumieniem stron z dniem 31 października 2006 r. bez przyznania świadczeń przysługujących pracownikom odchodzącym z pracy w ramach zwolnień grupowych. Powód w dniu 29 września 2006 r. przedłożył pracodawcy pismo, w którym sprzeciwił się warunkom pracodawcy i wskazał, że w przypadku braku możliwości wypłaty przez pracodawcę należnych mu świadczeń, pismo to należy traktować jako wypowiedzenie umowy o pracę. Skutkiem tego, umowa o pracę została rozwiązana przez powoda za wypowiedzeniem w dniu 31 października 2006 r. (po upływie skróconego okresu wypowiedzenia).
Pismem z dnia 13 czerwca 2007 r. radca prawny działając jako pełnomocnik powoda, w jego imieniu cofnął oświadczenie woli z dnia 3 kwietnia 2006 r. złożone przez powoda pod wpływem błędu. Wezwał jednocześnie pracodawcę do wypłaty odprawy pieniężnej, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika i dodatkowego świadczenia odszkodowawczego w związku z rozwiązania umowy o pracę w trybie porozumienia stron na zasadach zawartych w Porozumieniu z 2004 r. Pracodawca nie uznał za skuteczne złożonego przez radcę prawnego pisma, bowiem nie zostało do niego dołączone stosowne pełnomocnictwo. Pełnomocnik powoda w dniu 11 lipca 2007 r. przedłożył pracodawcy odpis pełnomocnictwa udzielonego mu przez mocodawcę w dniu 23 maja 2007 r.
W strukturze organizacyjnej Oddziału Banku Punkt Przyjmowania Zleceń działa od kwietnia 2006 r. jako wyodrębniona jednostka organizacyjna. Po 1 kwietnia 2006 r. przejściowo PPZ wchodził do Zespołu Obsługi Klienta Detalicznego, a docelowo jest to Zespół Doradców Perssonal Banking i składa się z dwóch specjalistów ds. produktów inwestycyjnych i dwóch doradców klienta perssonal banking. Zadania są przydzielane kwartalnie dla całego zespołu po uzgodnieniu z pracownikami. Specjaliści ds. produktów inwestycyjnych w przeważającej części zajmują się obsługą klientów biura maklerskiego w zakresie sprzedaży i skupu akcji, przyjmowania zleceń, czynności związanych z otwieraniem rachunków inwestycyjnych proponując im różne produkty bankowe typu otworzenie rachunku ROR, sprzedaż certyfikatów, udzielenie kredytu, itp. Doradcy klienta perssonal banking zajmują się sprzedażą produktów bankowych dla tychże klientów, sprawami związanymi z udzieleniem kredytów gotówkowych.
W dniu 28 czerwca 2004 r. pomiędzy zarządem pozwanego banku a związkami zawodowymi zostało zawarte Porozumienie w prawie szczegółowych zasad rozwiązywania z pracownikami banku stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w okresie od lipca 2004 r. do czerwca 2006 r. Przewidywało ono zwolnienie grupy 1000 pracowników w okresie do 30 czerwca 2006 r. i określało tryb i kryteria doboru pracowników do zwolnienia oraz świadczenia przysługujące pracownikom zwolnionym w tym trybie i w tym okresie.
Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności zważył, że złożenie oświadczenie woli pod wpływem błędu nie powoduje, iż jest ono nieważne od samego początku. Dla pozbawienia mocy wiążącej tak złożonego oświadczenia woli koniecznym jest, zgodnie z art. 88 § 1 k.c., złożenie drugiej stronie na piśmie oświadczenia o uchyleniu się od jego skutków prawnych. Sąd Rejonowy zaznaczył, iż czynność ta jest ograniczona czasowo, jest bowiem niedopuszczalna po upływie roku od wykrycia błędu. W ocenie Sądu Rejonowego oświadczenie o uchyleniu się skutków pranych czynności prawnej dokonanej pod wpływem błędu można skutecznie złożyć przez pełnomocnika. Jest to dopuszczalne w świetle art. 95 k.c., przy czym podstawą umocowania może być ustawa lub pełnomocnictwo (art. 96 k.c.). Nadto zasada jawności pełnomocnictwa wyrażona w art. 98 k.c. nie uzależnia skuteczności dokonania czynności prawnej przez pełnomocnika od jednoczesnego przedłożenia dokumentu upoważniającego do zastępowania reprezentowanego. Kontrahent ma prawo żądać wykazania umocowania do działania w cudzym imieniu, a osoba powołująca się na umocowanie ma obowiązek ujawnić na żądanie kontrahenta dokument stanowiący podstawę działania w imieniu reprezentowanego. Dlatego też w ocenie Sądu nie zasługiwało na aprobatę stanowisko strony pozwanej, iż złożone w dniu 13 czerwca 2007 r. przez radcę prawnego oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych dokonanej przez powoda czynności z dnia 3 kwietnia 2006 r. w przedmiocie przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, było nieważne jako dokonane bez umocowania. Pełnomocnik dokonując powyższej czynności ujawnił kto jest jego mocodawcą, a na żądanie strony pozwanej przedstawił w dniu 11 lipca 2007 r. pełnomocnictwo udzielone mu przez powoda w dniu 23 maja 2006 r. W zakresie umocowania pełnomocnika mieściło się podejmowanie w imieniu powoda wszelkich czynności prawnych skierowanych na uzyskanie odprawy pieniężnej, w tym składania w imieniu powoda oświadczeń, kreowania jego stosunków prawnych.
Sąd Rejonowy przyjął, że roczny termin dla uchylenia się skutków prawnych wadliwego oświadczenia woli, należało liczyć od dnia 20 czerwca 2006 r. - data otrzymania przez powoda zakresu obowiązków. Powód podał, iż w tej dacie powziął wiadomość o błędzie, zaś strona pozwana tego nie kwestionowała. Oświadczenie złożone stronie pozwanej w dniu 13 czerwca 2007 r. o uchyleniu się od skutków prawnych wyrażonej przez powoda zgody na zmianę warunków pracy zostało złożone przed upływem terminu wskazanego w art. 88 k.c.
Odnośnie do ustalenia, czy oświadczenie woli powoda obejmujące zgodę na zmianę warunków pracy i pracy złożone pozwanemu w dniu 3 kwietnia 2006 r. było dotknięta wadą prawną w postaci błędu, Sąd Rejonowy uznał, że postępowanie dowodowe nie potwierdziło stanowiska powoda. Sąd zważył, że z treści porozumienia podpisanego przez powoda w dniu 3 kwietnia 2006 r. wynika, że strony uzgodniły, iż nowy zakres czynności na stanowisku eksperta -specjalisty ds. produktów inwestycyjnych, ustali powodowi w późniejszym terminie dyrektor Oddziału. Zatem powód miał pełną świadomość, że jego zakres obowiązków ulegnie zmianie - co wynika z użytego w porozumieniu sformułowania „nowy zakres obowiązków". Powód miał pełną świadomość zmian jakie miały nastąpić po 1 czerwca 2006 r. Słuchani przez Sąd świadkowie w zeznaniach, którym to Sąd dał wiarę, twierdzili, że nie było tajemnicą jakiego rodzaju czynności będą wykonywali pracownicy dotychczasowych POK-ów po przekształceni w PPZ-ty w Oddziałach Banku. Świadkowie zeznali, że wszyscy pracownicy byli poinformowaniu, że ich zakresy czynności ulegną zmianie, że będą obejmowały też zadania związane z produktami bankowymi.
W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał również, że powód podnosi, że błąd dotyczył istotnej treści porozumienia z dnia 29 marca 2006 r., gdy tymczasem powołuje się na treść pisemnego zakresu czynności doręczonego mu w dniu 20 czerwca 2006 r. Sąd wyjaśnił, że zakres czynności nie jest elementem umowy o pracę. Pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, który określa mu zakres obowiązków, bez zgody pracownika. Zakres ten winien być jedynie zgodny rodzajem umówionej pracy i nie może wykraczać poza obowiązki związane z pełnioną funkcją. Zakres czynności powoda po dniu 3 kwietnia 2006 r. nie uległ radykalnej zmianie, wprowadzono do niego nowe obowiązki w celu poprawienia jakości obsługi klienta. Nie zmienił się też zawód powoda, powód nie był nigdy maklerem giełdowym, a pośrednikiem - tak jak pracownicy PPZ-ów.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji działanie powoda można jedynie oceniać jako błąd co do wnioskowania, błąd co do pobudki. Powód bowiem ocenił po pewnym czasie, że praca na nowym stanowisku nie odpowiada mu. Niespełnienie się jednak oczekiwań osoby dokonującej czynności prawnej co do określonego rozwoju zdarzeń nie ma charakteru błędu prawnie doniosłego.
Reasumując Sąd Rejonowy stwierdził, iż powód nie uchylił się skutecznie od skutków prawnych swojego oświadczenia o przyjęciu porozumienia zmieniającego warunki mowy o pracę złożonego w dniu 3 kwietnia 2006 r.
Sąd Rejonowy kończąc swe rozważania wskazał, że przy przyjęciu stanowiska, iż powód składając oświadczenie woli w dniu 3 kwietnia 2006 r. działał pod wpływem błędu prawnie doniosłego, nie skutkowałoby to powstaniem po jego stronie prawa do odprawy. Prawo do odprawy na zasadach ustawy z dnia 13.02.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników - ma jedynie pracownik jeżeli wyłączną przyczyną rozwiązania stosunku pracy są przyczyny leżące po stronie pracodawcy. Przy wypowiedzeniu zmieniającym należy badać czy nie zaistniała współprzyczyna, leżąca po stronie pracownika. Strona pozwana wykazała, że reorganizacja nie wiązała się z likwidacją miejsca pracy dotychczasowych pracowników POK. Sąd Rejonowy ponadto wskazał, że zgodnie z Porozumieniem z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad rozwiązywania z pracownikami banku stosunków pracy, odszkodowania, którego domaga się powód wypłacane było tylko tym pracownikom, z którymi bank rozwiązał stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracownika w trybie porozumienia stron. Tymczasem powód wypowiedział umowę o pracę w trybie ustawowym.
Z wyżej przedstawionych względów Sąd Rejonowy uznał roszczenia powoda za bezzasadne i powództwo oddalił.
O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez SP kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł. Sąd jednocześnie odstąpił od obciążania powoda zwrotem kosztów sądowych poniesionych przez SP na zasadzie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 97 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości apelacją powód zarzucając mu:
1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. przez przerzucenie na powoda ciężaru dowodu w przedmiocie wykazania, że nowy zakres czynności powoda nie był tożsamy z zakresem czynności, co do którego powód porozumiał się z pracodawcą podpisując w dniu 4.04.2006 r. porozumienie zmieniające mu warunki pracy, a tym samym, że pracodawca dopuścił się naruszenia przepisów prawa;
2. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 42 k.p. przez uznanie, że w dniu 3.04.2006 r., tj. w chwili podpisywania porozumienia zmieniającego powodowi warunki pracy, powód znał proponowane mu nowe warunki, które były tożsame z wręczonym powodowi w dniu 20.06.2006 r. nowym zakresem czynności;
3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 183a § 1 k.p. przez uznanie, że działanie pracodawcy, które uniemożliwiło powodowi skorzystanie z prawa rozwiązania stosunku pracy na zasadach określonych w Porozumieniu z dnia 28.06.2004 r. w sprawie szczegółowych zasad rozwiązywania z pracownikami banku stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników od lipca 2004 r. do czerwca 2006 r., nie stanowiło naruszenia zasad równego traktowania pracowników w zakresie rozwiązywania stosunku pracy i wynagrodzenia oraz było zgodne z zasadami współżycia społecznego;
4. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c., przez przekroczenie swobodnej oceny dowodów, polegające na błędnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i dokonanie sprzecznych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem dowodowym przez uznanie, że powód znał nowy zakres czynności w chwili podpisywania porozumienia zmieniającego, a tym samym nie został wprowadzony przez pracodawcę w błąd oraz że nowy zakres czynności powoda nie uległ radykalnej zmianie;
5. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 217 § 1 i 2 k.p.c. przez uznanie, że powód nie jest uprawniony do składania wniosków dowodowych, mimo że okoliczności uzasadniające wniosek dowodowy ujawniły się dopiero w toku procesu i służy wyjaśnieniu okoliczności spornych oraz nie zostały zgłoszone dla zwłoki.
Wskazując na powyższe apelacja wywiedziona przez powoda wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego liczonych według wartości przedmiotu zaskarżenia.

Strona pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych. Pozwany uznał jednocześnie wszystkie zarzuty apelacyjne za chybione.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:
Wywiedziona przez powoda apelacja podlegała oddaleniu.
Sąd Rejonowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego - i wbrew zarzutom apelacji - ocenionego bez przekroczenia granic określonych w art. 233 § 1 k.p.c. dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz trafnie na ich podstawie uznał, że materiał dowodowy sprawy nie daje podstawy do przyjęcia, iż powód składając oświadczenie woli o przyjęciu zaproponowanych mu przez pozwanego nowych warunków pracy działał pod wpływem błędu. Ustalenia Sądu Rejonowego w tym zakresie Sąd Okręgowy podziela, przyjmując je za własne.
Przed przejściem do rozważań odnośnie do zarzutów apelacji słusznym wydaje się być celowym rozważenie charakteru prawnego zakresów czynności (zakresów obowiązków) pracowników obowiązujących u danego pracodawcy na danym stanowisku pracy. Wśród niezbędnych elementów umowy o pracę przepisy Kodeksu pracy wymieniają między innymi warunki pracy i płacy, określając, iż w szczególności dotyczą one rodzaju pracy, miejsca jej wykonywania, wynagrodzenia za pracę, które ma odpowiadać rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy. Jest to katalog otwarty i nie jest wykluczona sytuacja, w której w umowie o pracę znajdą się dodatkowe elementy doprecyzowujące warunki pracy i płacy. Pracodawca chcąc zmienić sytuację pracownika w trakcie trwania stosunku pracy chociażby co do jednego z tych elementów musi skorzystać z instytucji wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy. Stanowi ono propozycję pracodawcy zmodyfikowania obowiązującej strony umowy. Jak już zostało wspomniane jednym z komponentów warunków pracy jest rodzaj pracy. Rodzaj pracy może być określony w umowie przez wskazanie stanowiska, funkcji, zawodu, specjalności. Z określeniem rodzaju pracy w umowie o pracę wiąże się niewątpliwie zakres czynności. Wręczony przez pracodawcę w chwili zawierania umowy o pracę staje się jej integralną częścią doprecyzowującą rodzaj umówionej pracy.
Pracodawca nie jest jednak zobligowany do zapoznania pracownika z zakresem jego obowiązków już w trakcie zawierania umowy. Wynika to z przepisu art. 94 pkt 1 k.p., który nakłada na pracodawcę powinność zaznajomienia pracownika podejmującego pracę z zakresem jego obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonym stanowisku oraz rodzajem jego uprawnień. Podstawy prawnej do sformułowania przez pracodawcę zakresu obowiązków pracownika w trakcie trwania stosunku pracy należy poszukiwać w przepisach upoważniających pracodawcę do wydawania poleceń konkretyzujących rodzaj umówionej pracy ( art. 100 § 1 k.p. w zw. z art. 22 § 1 k.p.). Nie oznacza to w żadnym razie tego, że pracodawca w tym zakresie dysponuje pełną swobodą, bowiem z treści art. 100 § 1 k.p. wynika wprost, iż polecenia pracodawcy nie mogą wykraczać poza przepisy prawa oraz umowę o pracę. Oznacza to z kolei, że zakres obowiązków wręczanych pracownikowi w trakcie trwania stosunku pracy nie może być sprzeczny z rodzajem pracy określonej przez stanowisko i funkcję.
Powyższe zauważył również Sąd Rejonowy, słusznie stwierdzając, że powoływanie się przez powoda na błąd co do treści porozumienia zmieniającego warunki pracy z dnia 03.04.2006 r. ( data podpisania przez powoda przedmiotowego porozumienia przygotowanego przez pracodawcą w dniu - 29 marca 2006 r.) w istocie sprowadza się do twierdzenia, iż błąd dotyczył zakresu obowiązków pracownika po ewentualnym przyjęciu zaproponowanych mu nowych warunków pracy.
Z dokonanych ustaleń wynika, iż treść porozumienia zmieniającego dotyczyła zmiany stanowiska, funkcji i przyporządkowania organizacyjnego. Strony porozumienia nie objęły natomiast jego treścią zakresu czynności, bowiem z wyraźnego zapisu porozumienia wynika, iż miał on być ustalony w czasie trwania stosunku pracy już po objęciu przez powoda nowego stanowiska pracy. Pracodawca został tym samym wyposażony w kompetencję do jednostronnego ustalenia zakresu obowiązków powoda w granicach umówionego przez strony rodzaju pracy określonego przez nowe stanowisko i nową funkcję.
Powyższe sprawia, iż nieuzasadniony w sprawie jest zarzut naruszenia art. 6 k.c. w sposób wskazany w apelacji. Po pierwsze zwrócić należy uwagę, że przepis art. 6 k.c. ustalający regułę rozkładu ciężaru dowodu ma znaczenie wówczas, gdy istotne fakty nie zostaną udowodnione. Konsekwencje procesowe wtedy ponosi strona, na której dowód spoczywał. Jeżeli istotne fakty zostaną ustalone, to podlegają ocenie Sądu przez pryzmat przepisów prawa materialnego, niezależnie, która ze stron dostarczyła w sprawie dowodów. Wracając na grunt niniejszej sprawy, Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, iż porozumienie zmieniające warunki pracy, od skutków prawnych przyjęcia którego powód chce się uwolnić, nie obejmowało zakresu obowiązków powoda. Jak zostało wykazane zakres ten miał zostać ustalony w późniejszym terminie. Dlatego też nie było rzeczą Sądu w niniejszej sprawie ustalanie i poddawanie wnikliwej analizie zakresu obowiązków powoda na stanowisku starszego menedżera z funkcją Kierownika POK, z zakresem czynności na stanowisku eksperta z funkcją specjalisty ds. produktów inwestycyjnych. W sytuacji wyłączenia zakresu czynności pracownika z postanowień umowy o pracę, badanie ich treści można by ewentualnie dokonywać pod kątem zgodności z umówionym rodzajem pracy.
W niniejszej sprawie nie znajduje również uzasadnienia zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. (jak się zdaje skarżący ma na myśli §1 tegoż artykułu ) przez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowód i przyjęcie, iż powód znał nowy zakres czynności w chwili podpisywania porozumienia, a tym samym że powód nie został wprowadzony w błąd oraz że nowy zakres czynności powoda uległ radykalnej zmianie. Z treści uzasadnienia Sądu Rejonowego nie wynika, iż Sąd ten ustalił, że powód dysponował wiedzą o zakresie czynności na zaproponowanym mu stanowisku pracy. Ustalenia Sądu dotyczyły natomiast kwestii, iż w chwili składania oświadczenia woli w przedmiocie przyjęcia nowych warunków pracy powód miał świadomość co do faktu samej zmiany rodzaju jego pracy oraz kierunku tej zmiany. W tym zakresie Sąd Okręgowy również w pełni podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji i przyjmuje za nim, iż powód co do powyższej okoliczności nie znajdował się w błędzie. Sąd Rejonowy czyniąc ustalenia w tym zakresie oparł się na zeznaniach świadków. Zestawiając treść zeznań poszczególnych świadków Sąd nie naruszając zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenie życiowego prawidłowo ustalił, że pracownicy pozwanego, w tym i powód wiedzieli, iż na nowych stanowiskach będą wykonywać również zadania związane z produktami bankowymi. Sąd Rejonowy w sposób logiczny i spełniający wymogi art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnił dlaczego nie przydał w tym zakresie waloru wiarygodności zeznaniom świadka, a przesłanki, które skłoniły go do takiej oceny są przekonywujące.
Rację ma Sąd I instancji twierdząc, że błąd powoda, o ile w ogóle zaistniał, dotyczył pobudek działania powoda, nie zaś treści czynności prawnej. Powód składając oświadczenie woli o przyjęciu nowych warunków pracy zdawał sobie sprawę, że skutkiem tego będzie nie tylko zmiana podporządkowania organizacyjnego, ale również zmiana rodzaju pracy ze stanowiska starszego menedżera na stanowisko eksperta i z funkcji kierownika na funkcję specjalisty do spraw produktów inwestycyjnych. Co do tego nie pozostawał on w błędzie, a jedynie nie rozważył do końca, czy tak zaproponowany rodzaj pracy odpowiada kierunkowi rozwoju jego kariery zawodowej i ambicjom. Sąd Rejonowy zasadnie przyjął za stanowiskiem Sądu Najwyższego, iż błąd co do pobudki pozbawiony jest doniosłości prawnej.
Zwrócić również należy uwagę, że nawet przyjęcie, że oświadczenie powoda o przyjęciu nowych warunków pracy zostało złożone pod wpływem istotnego błędu wywołanego przez pozwanego, to skuteczne uchylenie się od jego skutków nie spowodowałoby rozwiązania stosunku pracy w sposób przedstawiany przez skarżącego. Przede wszystkim nie zniwelowałoby to faktu, iż powód świadczył pracę na rzecz pozwanego do dnia 31 października 2006 r., tzn. że stosunek pracy rozwiązał się już w okresie, w którym nie obowiązywały postanowienia Porozumienia z 28 czerwca 2004r. w sprawie szczegółowych zasad rozwiązywania z pracownikami Banku stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w okresie od lipca 2004 r. do czerwca 2006 r. Niemniej w sytuacji zaistnienia prawnie doniosłego błędu po stronie powoda, należałoby uznać, że powód nie złożył żadnego oświadczenia. Zgodnie z art. 42 § 3 k.p. jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. W razie zaś odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy, płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. W przedmiotowej sprawie co najwyżej można byłoby przyjmować ten ostatni skutek. W tym zakresie Sąd Okręgowy nie podziela poglądu Sądu Rejonowego, że powód nie miałby w takiej sytuacji roszczenia o wypłatę odprawy na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz. U. 2003 Nr 90, poz. 844 ze zm.). Co do powyższego wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17.05.2007 r., sygn. akt III BP 5/07, Lex 368493, w którego wywodach uzasadnienia czytamy, że skoro rozwiązanie umowy o pracę na podstawie porozumienia stron zawartego z inicjatywy pracodawcy podlega ustawie o grupowych zwolnieniach (art. 1 ust. 2), to tym bardziej należy ją stosować do wypowiedzenia zmieniającego. Sąd Okręgowy zgadza się z poglądem Sądu Najwyższego i przyjmuje za nim, że nie jest rozszerzającą wykładnią stosowanie art. 42 § 1 k.p. do powołanej ustawy.
O ile Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska Sądu I instancji o braku możliwości zastosowania do wypowiedzenia zmieniającego przepisów ustawy z dnia 13.02.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w tym do przepisów ustalających wysokość odprawy pieniężnej, to o tyle zgadza się, że powód nie miałby roszczenia o wypłatę dodatkowego odszkodowania. Wypłata dodatkowego świadczenia odszkodowawczego pracownikom pozwanego Banku wynikała z § 5 porozumienia. Stanowił on, że pracownikom, z którymi umowy o pracę zostaną rozwiązane z przyczyn nie dotyczących pracownika na podstawie Ustawy w trybie porozumienia stron pracodawca wypłaci dodatkowe świadczenia odszkodowawcze. Cechą charakterystyczną rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron jest złożenie zgodnych oświadczeń woli pracownika i pracodawcy o rozwiązaniu łączącego ich stosunku pracy. Dlatego wniosek pracownika skierowany do pracodawcy o rozwiązanie umowy w tym trybie stanowi ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., do której przyjęcia pracodawca nie jest zobligowany żadnymi przepisami. Brak zgody pracodawcy na umowne rozwiązanie stosunku pracy nie może stanowić zarzutu naruszenia przez pracodawcę naruszenia praw pracownika, tym bardziej gdy nastąpiło z usprawiedliwionych przyczyn. W niniejszej sprawie brak zgody nie był również przejawem dyskryminacji polegającej na naruszeniu zasad równego traktowania pracowników w zakresie rozwiązania stosunku pracy. Poza sporem jest, iż świetle art. 183a §1 k.p. zakaz dyskryminacji dotyczy również rozwiązywania stosunków pracy, ale stawiając ten zarzut powód zapomina, iż jego stosunek pracy rozwiązał się wskutek dokonanego przez niego samego wypowiedzenia. Trudno zatem dopatrzeć się dyskryminacyjnych działań pracodawcy w sytuacji, gdy pracodawca nie zamierzał z powodem rozwiązywać stosunku pracy. Powód należał do grupy pracowników, dla których pracodawca przewidział dalszą możliwość zatrudnienia. Z uwagi na wiek powoda, doświadczenie zawodowe, staż pracy nie można przyjąć, iż znalazł się on w porównywalnej sytuacji z pracownikami spełniającymi kryteria pracowników przewidzianych do zwolnienia. Wypada w tym miejscu zauważyć, iż powód podnoszący w zarzut dyskryminacji ( art. 183a §1 k.p ) nie wskazał w toku postępowania nawet przyczyny ze względu na którą miałby być dyskryminowany , a w tym zakresie na nim spoczywał takowy obowiązek ( Por. wyrok SN z 09.01.2007r. OSNP 200/3-4/36 oraz wyrok SN z 18.09.2008 r. II PK 27/08 ). O dyskryminacji czy szerzej o nierównym traktowaniu powoda można by mówić wówczas, gdyby istotnie byłby on w porównywalnej sytuacji inaczej traktowany tj. gdyby np. w stosunku do innych pracowników, które chciały rozwiązać stosunek pracy po zawarciu porozumienia ( takiego jak powód zawarł w dniu 03.04.2006 r. ) pozwany wyraził zgodę i wypłacił odprawę wynikającą z przepisów ustawy wyżej powołanych oraz odszkodowanie wynikające z Porozumienia z 28.06.2004 r. Wtedy to pracodawca musiałaby wykazywać, iż odmiennie traktując innych pracowników będących w podobnej sytuacji kierował się obiektywnymi powodami ( art. 183b §1 k.p.). Tymczasem nawet z zeznań świadka przychylnego powodowi, który znalazł się w porównywanej z powodem sytuacji (a któremu w istotnej części Sąd Rejonowy nie dał wiary z uwagi na osobiste zainteresowanie wynikiem niniejszego procesu ) wynika, iż osobom z którymi zawierano porozumienia zmieniające, a które następnie podobnie jak powód chciały rozwiązać stosunek pracy za porozumieniem stron - pozwany nie wyrażał na to zgody. Dotyczyło to zarówno powoda, świadka jak i 3 innych jeszcze pracowników z Punktu Obsługi Klienta, w którym pracował świadek. Inaczej mówić w stosunku do osób, co do których przewidywane było ich dalsze zatrudnienie po zawarciu porozumień zmieniających umowy o pracę pozwany generalnie nie godził się już później rozwiązywanie umów za porozumieniem stron i tym samym wypłatę odprawy i odszkodowania. Sytuacji tych pracowników ( w tym powoda ) nie można porównywać z sytuacją osób, z którymi nie zawierano porozumień, lub które nie godziły się na ich zawarcie, bo osobom tym nie gwarantowano dalszego zatrudnienia i w każdej chwili mogła ich dotknąć restrukturyzacja. Rozwiązywanie zatem z nimi umów przez pozwanego za porozumieniem stron i za wypłatą im odpraw i odszkodowań nie ma żadnego porównania z sytuacją powoda. Kończąc ten wątek rozważań stwierdzić należy, iż szersze wywody w tym zakresie są zbędne bowiem powód nie dochodził roszczenia odszkodowawczego wynikającego z naruszenia zasady równego traktowania ( art. 183d § 1 k.p.) lecz roszczeń wynikających przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2003 Nr 90, poz. 844 ze zm.) oraz Porozumienia zawartego przez pozwanego pracodawcę ze związkami zawodowymi w dnia 28 czerwca 2004r. w sprawie szczegółowych zasad rozwiązywania z pracownikami banku stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w okresie od lipca 2004 r. do czerwca 2006 r. Powyższa konkluzja przesądza też o niezasadności zarzutu naruszenia art. 217 § 1 i 2 k.p.c. co miało polegać na oddaleniu wniosku dowodowego powoda zmierzającego do wykazania liczby osób, które odmówiły przyjęcia porozumienia zmieniającego oraz co do liczby osób, które w takiej sytuacji otrzymały odprawy. Oddalenie tego wniosku w trybie art. 217 § 2 k.p.c. ( niezależnie od faktu złożenia go po 9 miesiącach trwania postępowania na ostatniej rozprawie) było trafne także i z tego powodu, iż okoliczność która miała być wykazana nie ma w sprawie znaczenia. Powód bowiem nie należał do osób, które w świetle prawidłowych ustaleń Sądu I instancji odmówiły przyjęcia porozumienia zmieniającego - powód je bowiem przyjął i nie uchylił się skutecznie od jego skutków. Nie wydaje się nawet w sprawie być spornym, iż osobom, które nie przyjęły wypowiedzeń zmieniających i z którymi rozwiązywano stosunki pracy wypłacano przedmiotowe świadczenia, o czym już wyżej wspomniano, tylko fakt ten nie zmienia sytuacji powoda, który je przyjął - zawierając z pozwanym w dniu 03.04.2006r. porozumienie w sprawie zmiany warunków umowy o pracę .
Konkludując - ustanie stosunku pracy powoda wskutek wypowiedzenia dokonanego przez niego samego sprawia, iż powód nie spełnia podstawowej przesłania nabycia prawdo odprawy, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz. U. 2003 Nr 90, poz. 844 ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 1 ust. l ustawy jej przepisy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron. To samo dotyczy świadczenia odszkodowawczego przewidzianego w § 5 Porozumienia z dnia 28 czerwca 2004 r. zawartego przez pozwanego z jego związkami zawodowymi w związku z realizacją obowiązku nałożonego na pracodawcę w art. 3 powołanej ustawy.
Mając na uwadze okoliczności wyżej rozważane podzielić należy stanowisko Sądu Rejonowego, iż powód nie spełniał przesłanek do nabycia dochodzonych w niniejszym procesie świadczeń i dlatego jego apelację Sąd Okręgowy na zasadzie art. 385 k.p.c. oddalił.
O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, że względy słuszności, a w szczególności sytuacja powoda dochodzącego roszczeń, o których słuszności był on subiektywnie przekonany - przemawia za odstąpieniem od obciążania powoda kosztami procesu za drugą instancję. Za takim rozstrzygnięciem przemiał też fakt, iż w zaskarżonym wyroku zasądzono już od powoda kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed sądem I instancji.

Podmiot udostępniający: Sąd Okręgowy w Łomży
Wytwarzający informację: dnia: 2011-04-29 08:55
Upublicznienie: Janusz Brzóska dnia: 2011-04-29 08:56:32
Ostatnia edycja: Janusz Brzóska dnia: 2013-01-16 08:03:49

Sąd Okręgowy w Łomży
ul. Dworna 16, 18-400 Łomża
tel: 86 216 62 81 do 84
e-mail: sokregowy@lomza.so.gov.pl
NIP: 718-10-22-114

Jak dojechać

Deklaracja dostępności